Value Stream Mapping (Değer Akış Haritalama) Nedir? Avantajları Nelerdir?

Gardner değeri, müşterinin sadakatinin en iyi belirleyicisi, pazar payının ve rekabet gücünün en önemli göstergesidir olarak tanımlamıştır. 

Değer akışı ise, her ürün için esas olan ve ana akışlar boyunca bir ürünü meydana getirmek için ihtiyaç duyulan, katma değer yaratan ve yaratmayan faaliyetlerin bütünü şeklinde ifade edilmektedir (Rother ve Shook, 1999). Tanım ürün için yapılmış olsa da hizmet sektörü için de katma değer yaratan ve yaratmayan hizmet faaliyetlerini kapsar.  Değer akışı  yalın  üretim felsefesinin en önemli yapı taşlarından biridir ve işletmenin tüm planlamaları, sistem tasarımları buna göre oluşturulur.

Value Stream Mapping (Değer Akış Haritalama) bir ürünü oluşturmak için gereken hammaddeden başlayarak, üretilmesi için gereken tüm süreçleri ve sonrasında müşteriye sevkiyatına kadar geçen malzeme ve bilgi akışlarını ortaya koyar. Bunu hastanın röntgeni gibi düşünebiliriz. 

Yöntem esas itibariyle, hammaddeden bitmiş ürüne kadar geçen malzeme ve bilgi akışı süreci içerisindeki değer yaratan ve değer yaratmayan faaliyetlerin belirlenmesine yöneliktir. Rother ve Shook (1999) 

VSM sayesinde süreçteki israflar  ve  israfların  kaynakları  bulunabilir.  Mevcut durum için çıkarılan haritalar üzerinde iyileştirme projeleri tamamlanarak gelecek durum haritaları oluşturulur. Sürekli iyileştirme mantığı burada da geçerli olduğundan VSM haritaları tekrar çıkarılarak, optimal olana ulaşma hedefleri için çalışılır.

Yalın  üretim  felsefesine  geçişte  kullanılan  en  önemli tekniklerden  bir  tanesi  VSM’dir.  VSM  sadece  imalat sektöründe  değil  hizmet  sektöründe  de  kullanılabilir. VSM;  bir  ürünün  hammadde  olarak  işletmeye  gelerek belli  üretim  süre VSM, bir ürün için malzeme akışlarını ve bilgi akışlarını gösterir.  Bu  akışlar  sayesinde  ürüne  katma  değer sağlayan  ya da değer  katmayan faaliyetler belirlenerek, israflar  ve  israfların  kaynakları  bulunabilir.  

Mevcut durumu yansıtan "Mevcut Durum Haritası" kullanılarak bulunan israfların yok edilmesi/azaltılması için süreçte iyileştirmeler yapılarak ulaşılmak istenen gelecek durum için “Gelecek Durum Haritası” oluşturulur.  VSM,  belirli  periyotlarla  tekrarlanarak süreçler daha iyi hale getirilebilir. 

Rother ve Shook (1999)’a göre değer akışı haritalandırma yöntemi; ürün ailesinin seçimi, mevcut durumun ortaya konulma,gelecek durumun tasarlanması, faaliyet planının hazırlanması ve uygulanması şeklinde 4 temel adımdan oluşur:

-  Süreç üzerindeki malzeme ve bilgi akışının görülmesini,

 - Değer akışı yollarındaki israfların belirlenmesini,

- Üretim süreçlerini ortak bir dilde birleştirmeyi,

- Bilgi ve malzeme akışları arasındaki ilişkileri göstermeyi,

- Akışı sürekli ve kesintisiz yapabilmek için nerelere odaklanılması gerektiğinin görülmesini sağlar (Birgün vd., 2006).

 Değer akış haritaları israfları  ortadan  kaldırmayı  amaçlamakla  birlikte diğer avantajları da aşağıdaki gibidir.

Değer Akış Haritalamanın Avantajları:

-  Üretim süreçlerini bir bütün olarak ele alıp, değerlendirme imkanı sağlar. 
-  Değer akış içerisinde ortaya çıkan israfların yanında bunların kaynaklarını da belirtir. 
-  Süreçler hakkında evrensel bir çözüm dili oluşturulur. 
-  Üretim  süreçlerini  malzeme  ve  bilgi  akışları  ile ilişkilendirir. 
-  Tüm çalışanların anlayabileceği ortak bir dil olduğu için eksik veya yanlış noktalar tartışılabilir.       Böylece uygulamada  alınabilecek  hatalı kararların/aksiyomların önüne geçilebilir. 
- DAH hammaddeden nihai ürüne kadar tüm süreçleri ele  aldığı  için,  daha  iyi  süreçlerin  tasarlanmasına yardımcı  olarak  yalın  üretim  felsefesine  geçişte önemli bir adım oluşturur. 
M. Rother, J. Shook, “Learning to See”, Version 1.2., The Lean Enterprise Institute Inc, Brookline, Massachusetts, 1998.